Jozef bij Potifar. Dat is het onderwerp van de kindernevendienst. Het liefst wil ik het op een Godly play manier aanpakken. Maar in de vertellingen die ik via het internet vind, wordt dit stukje geschiedenis slechts aangestipt. De officiële Godly play manier valt daarom af.
Het huis van Potifar. De jas van Jozef ligt op de grond. Geïnspireerd op de Godly play vertelmethode.
Ingrediënten verhaal
Het wordt een vertelling, geïnspireerd op de Godly playvertelmethode. Met een mindmap probeer ik het bijbelverhaal zo precies mogelijk in mijn hoofd te krijgen. De tekst komt uit de samenleesbijbel.
Wat is er nog meer nodig?
satéstokjes voor het huis
poppetje Jozef
poppetje Potifar
poppetje vrouw van Potifar
een jas
Gegiechel
Tot mijn verbazing kennen de oudste kinderen het verhaal nog niet. Dat had ik niet verwacht. De tekst verwoordt gewoon: ik wil met je naar bed, kom bij me liggen. Dat veroorzaakt wel wat gegiechel bij de oudste kinderen. Dat had ik dan weer wel verwacht.
Geen zorgen
We denken ook nog met z’n allen na over zorgen hebben of aan dingen denken. Potifar moest alleen nog bedenken wat hij elke dag wilde eten. Meer niet. Potifar is helemaal ontzorgd nu de Heer er voor zorgt dat alles goed gaat met zijn huis en bezittingen.
Gezegende huizen
Ik denk dat de kinderen wel aan het denken zijn gezet door het verhaal en het napraten. Als het verhaal klaar is wordt Mevrouw Potifar resoluut het huis uitgezet, door een kind. Zij doet gemeen en oneerlijk.
Het verhaal wordt verder verwerkt door het maken van huizen. En dan is het best lastig om als 4-jarige naast een 12-jarige te zitten die zo uit de losse pols een 3-D prefab huis bouwt.
Godly play-achtig
De oudste kinderen vinden deze manier van vertellen wel fijn. Ik merk dat ze er goed bij zijn, evenals de jongere kinderen. Nu is dit verhaal ook vrij makkelijk op deze manier te vertellen. Het taalgebruik van de samenleesbijbel helpt er absoluut aan mee.
Ontzorgd
Fijn dat er kinderen waren. Waren mijn voorbereidingen anders voor niks geweest? Ik heb deze week vaak gedacht aan Potifar die zich nergens druk om hoefde te maken.
Wat zal ik vandaag eens koken?
Dank je wel dat je ons dit laat zien, zegt de trainster als ik klaar ben. En wat laat ik dan zien? Hoe het fout gaat als ik een bijbelverhaal vertel. Hoe goed je daar van kunt leren.
We zijn halverwege de 3-daagse verteltraining. Ik heb mezelf ingeschreven voor het vertellen van de gelijkenis van het zuurdesem. Dat verhaal geeft inzicht in het Koninkrijk van God. Je krijgt één uur om het verhaal en het materiaal samen met je begeleider te bestuderen. Daarna mag je het in de groep vertellen.
De uitleg over het kind en haar spiritualiteit gebeurt in de Godly play stijl.
Improviseren
Ik ben de volgorde van het verhaal totaal vergeten. Wanneer komt wat ook al weer?
Eerst hardop nadenken over dat je een gelijkenis kan zien als een geschenk.
Komt dan al de introductie van de mens die zo bijzonder was dat de mensen hem wel moesten volgen? Of zeg ik dat pas als de verteldoos open is?
Ik maak er een potje van en improviseer de onderdelen aan elkaar.
Leren
Ja het was goed te merken dat ik hard aan het nadenken was, tijdens het vertellen. Ik voelde me bepaald geen sprankelende en ontspannen vertelster op dat moment. Dat was te horen aan mijn manier van vertellen.
Toch raakte de groep geboeid. Toch werd gereageerd wanneer ik daartoe uitnodigde.
Stel je voor dat je dát merkt tijdens een training, als verteller. Hoe waardevol is dat?
Napraten
Wat is het leerzaam om in de groep na te praten: hoe vond je zelf dat het ging? Als ik zeg dat de mij de functie van één stukje materiaal ontgaat, zegt een ander: dat zijn de gemengde maten meel. O, ja. Dan snap ik het.
Ruimtescheppend
En wat kom ik meer en meer onder de indruk van de vertelmethode. Een ruimtescheppende manier van bijbelverhalen vertellen en omgaan met kinderen. Of is het woord respectvol hier beter gekozen?
Een kind speelt verder met het verhaal van de uittocht. Het gebruikte materiaal is geïnspireerd op Godly play.
Liturgische verhalen
Een ander krachtig onderdeel van Godly play vormen de liturgische verhalen. Deze leiden de kerkelijke tradities in voor de kinderen. We oefenen de les over de doop. Omdat de methode niet aan één soort kerk vast zit, kan je daar eigen accenten leggen. Als je geen zout of geurende olie gebruikt bij het dopen, laat je dat weg.
Zelf aan de slag
Verwerken wordt benoemd als: het werk dat je doet of moet doen (na het luisteren naar het bijbelverhaal).
Geen wedstrijd kleuren binnen de lijntjes. Verwerken wordt uiterst serieus genomen. Kinderen kunnen aan de slag met de mooiste materialen: wol, papier, kralen, verf, wasco, enzovoorts.
En als je de volgende keer nog verder wil werken aan het verhaal van vandaag, dan kan dat. En als jij de verwerkingstijd nodig hebt om te bedenken wat je gaat doen, dan schrijf je die ideeën alvast op, voor de volgende keer.
Bijbelverhalen
Tijdens de training leren we niet alleen hoe je de Godly play methode toepast in de praktijk. We hebben natuurlijk heel bijzonder leermateriaal: de bijbelverhalen zelf. We behandelen er 5 per dag.
Persoonlijk geraakt
Ik vraag me af: heb jij je weleens verloren gevoeld? Die vraag hoort bij het verhaal van de Goede Herder. Wat een vraag: wanneer heb ik me in mijn leven eenzaam of onveilig gevoeld. De bijbelverhalen raken mij en mijn medecursisten persoonlijk.
Materiaal
Godly play is een kostbare methode als je het vertelmateriaal wil aanschaffen. Maar er zijn bouwpakketten en je kan zelf ook veel maken.
Dan is het tijd voor een gesprek over namaken, copyright en het merk Godly play voeren. Wat je ook doet: de kinderen moeten sowieso veilig en goed kunnen spelen met het materiaal.
Verteller
En nu ben ik een officiële Godly play verteller/begeleider. Eén van de honderden. Nee, één van de miljoenen, als ik het volgnummer op mijn certificaat mag geloven.
Verschil maken
En dat allemaal omdat Jerome Berryman besloot het verschil te maken toen hij in een kinderziekenhuis kwam. Er werd heel zorgvuldig omgegaan met de lichamelijke ziektes van de kinderen. Maar er was geen aandacht voor het geestelijke leven van deze kinderen in hele bijzondere situaties in hun leven. Berryman ontwikkelde deze methode die bijbelverhalen vertelt en kinderen helpt na te denken over hun levensvragen en ze laat spelen.
Ik vraag me af of jij dat ook belangrijke eigenschappen van een vertelmethode vindt, Andrea.
Wij vinden het leuk om wat handvatten te krijgen over de verschillende manieren waarop je bijbelverhalen kunt uitspelen. De vraag komt van teamleden van de Boshut Zoutelande. Daar vindt in de zomervakantie christelijk recreatiewerk plaats namens een aantal Walcherse PKN-gemeenten.
Vertellers
De vraag wordt gesteld aan iemand die zijn sporen verdiend heeft in het clubwerk en kampwerk. Tegenwoordig is hij actief als jeugdcoördinator en musicalregisseur.
En aan mij. We hoeven geen van beiden lang na te denken. Gaat het lukken om een gedeelte van het trainingsweekend voor de teamleden zinvol in te vullen? Het moet ook nog een vorm van teambuilding zijn. We krijgen maximaal 2,5 uur, inclusief 2 pauzes. We maken een opzet waarvan we hopen dat die aan de verwachtingen voldoet. We nemen nog een extra toneelspeelster mee en komen met zijn drieën.
Het doe-maar-mee-verhaal wordt uitgelegd
Inhoud programma
Godly play
doe-maar-mee-verhaal (Bob Hartman)
pauze
musical
toneelspelen met de kinderen
waar zie jij mogelijkheden?
1. Godly play
De jongeren blijven graag buiten, kan dat wat jullie betreft? Bij de voorbereiding hebben we net bedacht dat onze workshop het beste binnen kan plaatsvinden. Buiten kan je weleens afgeleid worden. Bijvoorbeeld door luidruchtige eenden.
Wat valt op
Vooruit we proberen het gewoon buiten. Na een handdruk en de vraag of ze klaar zijn voor het verhaal, begin ik. Van te voren leg ik niks uit over de achtergronden van godly play. Ik vraag alleen of ze opmerkzaam willen zijn: wat valt je op? Ik vertel het verhaal van de uittocht uit Egypte.
Participeren
Wat vinden jullie hiervan? Wat fijn dat er meteen serieus en openhartig gereageerd wordt. En dat blijft de hele middag zo, de jongeren doen goed mee. Daardoor maken zij de middag tot een succes.
Wisselende reacties
De reacties zijn wisselend. De een wordt helemaal het verhaal ingezogen. De ander is hoogst verbaasd te merken dat je de kinderen niet aankijkt, je geen gekke stemmetjes gebruikt maar rustig vertelt, ook nog eens met pauzes tussen sommige zinnen.
Deze manier is zo anders dan anders. Men kan zich ook voorstellen dat deze prikkel-arme vertelmanier voor sommige kinderen heel erg geschikt is.
Prikkelarm
Een van de aanwezigen vertelt haar over ervaring met een druk kind. Hij is ook een keer bij een godly playvertelling. Het kind is helemaal geboeid door het verhaal en dan absoluut niet druk.
2. Doe-maar-mee-verhaal
Elke keer als de naam Zacheüs wordt voorgelezen fluister bij je buurman in het oor: hij vraagt te veel en houdt dat voor zichzelf. En elke keer als er in het verhaal gejuicht wordt, steek je je armen omhoog.
Dat is een vrolijke bedoening als je zo meedoet in een verhaal. Het blijft nog wel overzichtelijk want iedereen blijft op zijn plaats zitten.
Als luisteraar ben je wel gespitst op de signaalwoorden. Je let wat minder op de rest van het verhaal. Is deze vertelmanier het meest geschikt voor de overbekende verhalen die zo toch aantrekkelijk worden? En minder geschikt voor de verhalen die je als het ware moet proeven, waarover je moet nadenken bij jezelf?
Meedoen
De teamleden gaan nu zelf aan de slag. Ze krijgen kopieën uit de Vertelbijbel van Bob Hartman. En zonder dat zij de vertelsuggesties van Hartman kennen, kiezen ze allemaal de aanpak die Bob voorstelt. En zo roepen we met elkaar : komt voor elkaar, meneer. Ik geniet van deze goede vertellers. Voor de pauze hebben we al 5 bijbelverhalen gehoord.
Attribuut dat je kan gebruiken om het verhaal van de onrechtvaardige rechter uit te spelen
3. Musical
Eén van de aanwezigen kent het concept van de Vliegende Speeldoos. Ze is er net zo enthousiast over als wij. We hebben helaas geen musicalscenario met deze ingrediënten:
stuk tekst met humor en geloof,
solo rol voor een paar kinderen,
lied zingen voor alle kinderen,
knutselen van de kostuums of attributen.
Improviseren
Daarom lees ik het verhaal van de weduwe van Sarefat voor. Ondertussen wordt het verhaal als pantomime uitgespeeld. Na een teken wordt het nummer gestart: Er is genoeg. Wij hebben de CD van de samenleesbijbel meegenomen. Het duurt best lang eer ik in de gaten krijg dat we naar het verkeerde nummer aan het luisteren zijn. Eén van de teamleden reageert ad rem: het blijft mensenwerk. En je moet natuurlijk zorgvuldig zijn in je voorbereidingen. Dit is een verkeerd voorbeeld.
Van de weersomstuit vertel ik het verhaal van de missende index op die CD maar half. Er is geen index waar je ziet bij welk bijbelgedeelte welk lied hoort. Dat overzicht heeft de uitgever van de samenleesbijbel later op haar website gepubliceerd.
Leren
Vanaf dit punt krijg ik het steeds sterker het gevoel dat ik wil leren van de teamleden. Want wat hebben zij al veel ervaring.
Als je met zijn allen in een kring loopt, kan je de muren van de stad Jericho verbeelden.
4. Toneelspelen met de kinderen
Als voorbeeld werken spelen we het verhaal van de onrechtvaardige rechter uit. Wat krachtig om die herhaling te zien.
Bij deze manier vertel je het verhaal 2 keer. Eerst om het geheel te horen. Daarna rollen verdelen. En nog een keer opdat de kinderen op hun eigen rol kunnen letten. Dan ga je spelen.
Als de teamleden zelf aan de slag mogen gaan, duiken ze weer enthousiast op de verhalen. Ik krijg een flesje bier in mijn handen gedrukt en zit links en recht tussen de ballonnen. Ik voel ik me dan een echte feestganger en uitgenodigd op het grote feest. Ze maken er echt wat van.
Klaar
De 2,5 uur zijn voorbij. De 2e pauze schiet er bij in. En echt napraten doen we ook niet meer over deze toneelvorm. Een uurtje vrije tijd lokt. Maar de kinderwerkers geven aan dat het een zinvolle middag geweest is.
Doorgeef kado
Als dank voor onze medewerking mag ik een kado aannemen. Om het direct daarna door te geven aan een van de teamleden. Want wij hebben geen kado voor onszelf gevraagd maar om een investering voor de teamleden: een samenleesbijbel. Ik heb alle vertrouwen in deze jonge mensen die kinderen willen vermaken én bijbelverhalen willen vertellen, Andrea.
Is dit alles?
Is dit nou alles wat er te vertellen is over bijbelverhalen? Nee, we hebben het nog niet gehad over prentenboeken en audio visuele middelen en computers en spiegelverhalen en …
Gezinsviering: het thema doorvertellen komt in woord, lied, film en spel aan de orde. Die zin staat op de persoonlijke uitnodiging voor elk gezin met kinderen tot 18 jaar.
Programma gezinsdienst
9.30 uur kerkdienst voor jong en oud.
film la luna
verhaal van de uittocht
Bijbellezing Deuteronomium 6:4-9
Korte preek die te begrijpen is door kinderen
10.30 uur koffiedrinken
met de kinderen wordt een spel gespeeld
volwassenen kunnen napraten over het filmpje in de dienst
kerkgangers uit het buurdorp hebben gelegenheid om alsnog bij ons aan te schuiven
11.30 uur pim-pam-pet spel
12.00 uur soep met brood
In de loop der jaren heb ik geleerd om niet te treuren om de mensen die we missen. Uit onze gemeente is één gezin spontaan naar de dienst gekomen. Toch kijk ik dankbaar terug op deze dag. Want wat zijn er mooie ontmoetingen geweest.
Het verhaal wordt verteld met behulp van een stukje woestijn
Film
Deze dienst wordt gehouden in een kerkgebouw waar men geen gebruik maakt van beamers. We hopen dan maar op bewolkt weer. Helaas. De niet-verduisterde ramen laten het zonlicht ongefilterd door. Wat we vooraf al weten, kunnen we niet voorkomen: La luna, is moeilijk te zien. We hopen dat de aanwezigen zien hoe een jongere een andere aanpak heeft van het probleem. Soms volgt hij het voorbeeld van de volwassenen, soms maakt hij zijn eigen keuzes.
Verhaal: de uittocht
We vullen een konijnenbak met zand. Dat is de woestijn. In de woestijn gebeuren belangrijke dingen met het volk van God. Met houten poppetjes en 2 blauwe lappen vilt mag ik het verhaal van de uittocht vertellen. De manier van vertellen is erg geïnspireerd door godly play. De kinderen zitten rond het verhaal. Het spel is ook te zien op het scherm.
Prikkelen tot nadenken
Net als bij een gewone kindernevendienst praten we na over het thema van die zondag. Kunnen de kinderen bedenken waarom men in Israël dit verhaal elk jaar weer opnieuw vertelt in het gezin?
Deze vraag is erg moeilijk, misschien wel intiem; is dit verhaal van de uittocht nu zo maar een verhaal, of heb je er wat aan in je leven?
Het blijft stil. Het wordt geen pijnlijke stilte, waarin iemand zich verplicht voelt te reageren. Als je erover nadenkt is het al goed.
Spelen met het verhaal
Hebben jullie zin om met het zand te spelen, vraag ik de kinderen? Nou en of. En dat mag. De kinderen storten zich op de woestijn terwijl wij zingen en naar de lezing luisteren. Het gemorste zand ruimen we na afloop wel weer op. Kijk, ik heb Jezus begraven, zegt een jongetje.
Een kind speelt verder met het verhaal van de uittocht
Lezing via WhatsApp
Het is niet gelukt om een jongere te vinden die de lezing wil doen. Een jongerenleidster heeft wel een geweldig idee. De jongeren vertellen de lezing aan elkaar door via WhatsApp.
Jongeren appen Deuteronomium 6:4-7 aan elkaar door.
Jongeren appen Deuteronomium 6:6-9 aan elkaar door.
Kinderpreek
De predikant heeft een hele toegankelijke, korte overdenking gemaakt. Een enkele volwassene vindt alleen het kinderverhaal wel voldoende voor deze viering.
Bij het binnenkomen en verlaten van de kerk, gaan de mensen als het ware door het water. We hebben golven op de deuren geplakt.
Het volk van God gaat door het water naar de vrijheid.
Positieve reacties
Als lid van de voorbereidingsgroep krijg ik veel positieve reacties te horen:
Het verhaal heeft sommigen beroerd.
Een oerverhaal is het.
Wat luisterden de kinderen goed.
Wat enorm leuk om op deze manier een verhaal te vertellen.
Een enkeling vertrouwt mij zelfs de betekenis van dit verhaal in zijn leven toe. In een volle kerkzaal wil men dit niet doen, onder vier ogen wel.
Spel
Omdat het erg mooi weer is, spelen we het spel buiten. We hebben 2 x 26 vragen bedacht die met het thema te maken hebben, of die betrekking hebben op geloofsopvoeding. Een volwassene of kind draait aan de pim-pam-pet schijf en krijgt de vraag voorgeschoteld die bij de gedraaide letter hoort. Wij hebben ons spel vast aan een rommelmarkt gegeven. Het is niet te vinden. Wij hebben als alternatief een washandje met 26 scrabble letters meegenomen. Daarmee kan je ook een letter trekken.
Wat hebben wij een mooi groepsgesprek. Mensen in verschillende fasen van hun leven laten merken waar ze moeite mee hebben, waar twijfels zijn, waar zekerheden zijn, wat inspireert. Ik word er helemaal blij van.
Hoe houd je het geloof levend
En nu hoop ik maar dat de ontbrekende gezinnen op een andere manier gevoed worden. Dat ze geïnspireerd worden om hun geloof levend te houden. Andrea.
Dat de zaterdag de drukste bezoekdag van dit weblog over kindernevendienst is, is een feit. Ook in de vroege uren van de zondag worden nog bezoekcijfers geteld.
Weinig voorbereidingstijd
Het hoeft helemaal niet te betekenen dat collega’s in den lande dan pas beginnen met het voorbereiden van de zondagse nevendienst. Veel onderwijzers zetten hun talenten ook in voor de kerkgemeenschap door kindernevendienst te geven. Ik hoor vaak genoeg dat leerkrachten weinig voorbereidingstijd nodig hebben.
Supersnel voorbereiden
Komt het voor dat het voorbereiden van de kindernevendienst bestaat uit even een kleurplaatje kopiëren? Het verhaal staat in de methode of haalt men van internet. Dat is een kwestie van voorlezen. Klaar is Kees.
W.G. van der Hulst
In de Kind en Zondag van 1933 staat een gedeelte van een cursus verhalen vertellen. De lesstof is geschreven door niemand minder dan W.G. van der Hulst. Vroeger was hij een zeer bekende christelijke kinderboekenschrijver.
Investeer tijd
De meesterverteller houdt een pleidooi voor een grondige voorbereiding van het vertellen. Hij keurt het af als de tijd tussen voorbereiden en vertellen zo kort mogelijk wordt gehouden. Dit gebeurt dan met het argument: dan weet ik me het verhaal nog goed te herinneren, dan ligt het nog vers in mijn geheugen. Volgens de schrijver is dat absoluut verkeerd.
Ik vind het prachtig om te merken dat een 80 jaar oude cursus nog steeds actueel is. Als je zelf komt tot een diepe doorgronding van de bijbeltekst, kan je dat doorgeven aan de kinderen, Andrea. Van der Hulst schetst een manier om dit te bereiken.
Meer informatie over bijbelverhalen vertellen.
Bron artikel: Kind en Zondag 1933 is in te zien bij ZB.
Op 10 februari 2021 kan je een gratis webinar volgen bij uitgeverij Kwintessens. Erik Idema leert meer over het karakter en de betekenis van Bijbelverhalen. Hij geeft ook concrete tips voor het vertellen van de verhalen. Naar de webinar Bijbelverhalen vertellen.
Hoe kan je een kind iets leren? Dat kan je doen door jouw kennis over het kind uit te storten. Jij die meer weet, giet jouw kennis over het kind heen. Jij bepaalt het ook het leerdoel. Jij bedenkt wanneer de les, kindernevendienst geslaagd is.
Als wetende draag je over aan de onwetende. Is dat niet het model dat we vaak in de kerk, in de kindernevendienst gebruiken? Ik ben er in ieder geval mee opgegroeid. Deze manier van onderwijzen kan je het trechtermodel noemen.
Trechtermodel kennisoverdracht
Vragen van het kind
Er is een nieuwe manier van leren bij het levensbeschouwend onderwijs. De vragen van het kind vormen het startpunt. De rol van de leraar verandert van wetende in reisgenoot. Met het kind ga je op ontdekkingstocht. Misschien leert de docent net zo veel.
Deze manier van lesgeven kan je het rugzakmodel noemen.
Workshop Zeeuwse kerkendag
Met deze inleiding start de workshop het kind en de grote verhalen door Leendert Jan Parlevliet. Drie deelnemers zijn bij deze workshop tijdens de Zeeuwse kerkendag, 28 mei 2015. Een praktische uitwerking van het rugzak onderwijsmodel komt niet ter sprake. Het gaat om het grote idee.
Reageren
Parlevliet vindt dat niet hij maar wij moeten praten. Daarom worden we uitgenodigd te vertellen waarom we naar deze workshop zijn gekomen. Er zijn 3 vrouwen.
En dan mogen we om beurten vertellen wat ons aanspreekt in Parlevliets inleiding over de verandering in het onderwijs. Kunnen we er wat mee in onze eigen omgeving?
We worden ook uitgenodigd te reageren op elkaars reactie. Uitgangspunt van deze werkvorm: kennis ontstaat met elkaar, als je gedachten deelt.
En zo ontstaat een waardevolle tijd. Een ieder haakt vanuit de eigen situatie en behoefte in op het verhaal van Parlevliet.
Zelf enthousiast
Als er dan een keer kinderen in de nevendienst zijn, kan ik dan niet beter een bijbelverhaal behandelen waar ik zelf iets mee heb? Stel ik vind woorden om hen uit te leggen waarom ik het gesprek tussen Abraham en God zo mooi vind. De tweespraak waarbij Abraham tot het gaatje onderhandelt, afdingt voor inwoners van Sodom en Gomorra. Bereik ik zo de kinderen veel meer omdat het verhaal mij persoonlijk zo raakt?
Godly play methode
Bij de godly play vertelmethode, vertel je het bijbelverhaal en stel je vragen. Het kind kan de betekenis van het bijbelverhaal zelf ontdekken. De methode lijkt me goed aansluiten bij het rugzakmodel.
Geïnspireerde vrouwen
Zo hoor ik mezelf praten, vragen stellen, reageren. En leer ik mezelf beter kennen door de reacties van de anderen. Het is erg goed om te weten dat er elders in Zeeland geïnspireerde vrouwen leven die zich ook van alles afvragen rond kinderen en bijbelverhalen.
Vervolg
Eigenlijk zou het regelmatig zo kerkendag moeten zijn. Of kunnen we de gesprekken digitaal voortzetten? Andrea
De avonden over geloofsopvoeding worden in de loop der jaren steeds minder bezocht. Wij moeten op zoek naar een andere activiteit voor ouders van kinderen van 0 tot 18 jaar. Het wordt een laagdrempelige viering. Met ruimte voor ontmoeting en afgesloten met een maaltijd. Het verhaal van 4 mannen en een zieke man, staat centraal.
Hij pakt zijn bed en loopt naar huis.
Voor wie geloof jij?
Het duurt een paar vergaderingen tot we het onderwerp van de dienst scherp voor ogen hebben: geloven, voor wie doe je dat eigenlijk?
Geloof je voor jezelf of voor de ander? Geloof jij voor jouw kinderen die niks meer van het geloof moeten hebben?
Daar past heel mooi het verhaal van de genezing van de verlamde man bij.
En de profeet Elia, die zich alleen voelt als gelovige, 1 Koningen 19:10.
Anders verteld
In de familieviering doen we een paar dingen anders dan anders. Eén lezing wordt gevormd door de vertelling voor de kinderen. Het verhaal van de 4 mannen die een zieke man bij Jezus brengen, wordt verteld met duplo. Via een camera wordt het beeld geprojecteerd op de beamers, zodat iedereen in de kerkzaal het kan zien.
De kinderen zitten op kussens rond een lage tafel. Daar wordt het verhaal gespeeld. We gebruiken naast duplo, playmobiel en een afbreekbaar dak van stof en satéprikkers. We herschrijven zelf het verhaal: Jezus geneest een verlamde man, Marcus 2:1-12.
Verwerking nagesprek
De verwerkingsvragen worden eerst aan de kinderen gesteld. Daarna vragen we aan de grote mensen of zij iets toe te voegen hebben.
Hoe kan Jezus het geloof van de 4 mannen zien? Door het gat in het dak, is het schitterend antwoord van een kind.
Hebben de grote mensen nog iets toe te voegen aan dit antwoord? Aan alle moeite die de mannen gedaan hebben voor de verlamde man, ziet Jezus hun geloof.
Achteraf hoor ik dat de vragen aan de kinderen door de volwassenen als erg moeilijk ervaren zijn. Een volgende keer moeten we dat anders aanpakken.
Verwerking draagbed maken
Kinderen uit groep 1 tot en met 6 gaan mee naar de nevendienstruimte. Van eetpapier met aarbeiveters maken we een draagbed. Is er nog tijd om een met z’n tweeën parcours te lopen met 2 veters in je mond?
Van eetpapier en aardbeiveter kan je een draagbed maken.
Tijdens de preek krijgen ouders een hart onder de riem. Als ouder kan je geloven voor je kind dat het niet meer kan.
Wie wil jij op de been gezet?
Wie zie jij graag op de been gezet? Voor die mensen gaan we bidden. Op de papieren liturgie zijn gele memo-stikkers geplakt. Wij delen pennen uit en halen de gebedsbijdragen op. Deze worden eerst allemaal voorgelezen. In het gebed dat volgt verwerkt de predikant de briefjes.
Gebedsbriefjes : wie wil jij op de been gezet hebben?
Je zal toch merken dat een ander jouw last voor Jezus brengt. Of jij hoort dat een ander bidt waar jij zelf ook voor bidt. Hiermee is deze viering echt geslaagd in haar opzet. Niet alleen de gezinnen maar de hele gemeente is nu aangesproken.
Koffie en ontmoeting
Tijdens het koffiedrinken is er een programma voor de kinderen. Daar wordt even aan meegedaan maar eigenlijk vermaken ze zichzelf. Het is prachtig weer, ze spelen buiten.
Er is oppas geregeld voor kinderen in crècheleeftijd.
Spel
Alle gemeenteleden met kinderen onder de 18, hebben een uitnodiging ontvangen. Er hebben zich niet veel gezinnen opgegeven. Een aantal mensen besluit spontaan om te blijven en we gaan in kleine groepjes mens-erger-je-nieten. Iedereen krijgt een opdracht die hij of zij geheim moet houden: laat de ander winnen.
Maaltijd
De broodmaaltijd met soep serveren we in buffetvorm. Het damastpapier op de tafels biedt ook weer stof tot praten. Daarop is de omtrek van een kind getekend. De aanwezigen worden uitgedaagd na te denken over geloven en lichaamsdelen. Hoe kan je geloven met je hart, geloven met je voeten, enzovoorts.
Samenwerking
Deze activiteit is door en voor 2 gemeenten georganiseerd. Volgend jaar hopen we een vervolg in het buurdorp te houden. Het stramien van deze activiteit hebben we nu, Andrea.
Meer informatie:
Bron foto’s: eigen collectie.
Meer blogteksten over de genezing van de verlamde man:
Vandaag vertellen we het verhaal anders. We beginnen de 40dagentijd met een gezamenlijke dienst met het buurdorp. De kindernevendienst bereiden we ook samen voor. We zijn met twee leidsters.
Voorwerpen
Mijn collega is ook naar de introductieavond van godly play geweest. Net als ik, wil zij ook proberen of we iets kunnen doen met wat ons aangereikt is.
We zijn niet geschoold en hebben we geen materialen. We kunnen godly play dan ook niet echt uitproberen. We besluiten een soort viertafel te maken en daarmee het verhaal van de verzoeking in de woestijn te vertellen.
Woestijn, stenen die op brood lijken, tempel, hoge berg
Onderdelen
Godly play is een methode die oorsponkelijk Engelstalig is.
Zoeken naar deze woorden levert een beschrijving van de vertelling op: temptation lent godly play.
Je kunt eruit afleiden welke voorwerpen je nodig hebt:
woestijn
wildernis met wilde dieren
Jezus
uitdager
stenen die op brood lijken
tempel
hoge berg
engelen
Mijn creatieve collega ontfermt zich over het woestijntafereel en de voorwerpen.
Tekst
De eerste keer dat ik die tekst zie, denk ik: wauw, wat duidelijk en direct.
Uitdager:
Jezus, spring maar van dit gebouw
God zal je beschermen
Je doet je geen pijn
Engelen zullen je opvangen
Jezus’ antwoord:
God zegt: doe geen domme dingen
Van dit gebouw af springen is dom
Ik wil God niet vragen of hij mij wil helpen, als ik iets doms ga doen
Vertellen
En dan kan het verhaal verteld worden. Ik merk wel dat ik geen al te lange pauzes moet laten vallen tussen de verschillende onderdelen. Soms wordt er even gegrinnikt bij het zien van de materialen die we gebruiken. Er wordt wel aandachtig gekeken en geluisterd.
Verdieping
De verdiepingsvragen formuleren we op de godly play manier. Maar na de 1e reactie gaan we verder in gesprek met de kinderen.
Spelen
Natuurlijk moet er na afloop even gespeeld worden met het zand. Er worden paden getekend met een vinger, handafdrukken gemaakt. Even lijkt het alsof de 5 aanwezige kinderen helemaal niet met de verwerking willen beginnen.
Verwerking
De meesten willen kleien. Wat moeten we gaan doen? Dat mag je zelf weten. Ik weet niet wat ik moet maken. Het moet zeker met het bijbelverhaal te maken hebben. En na een tijdje ontstaan er 2 sandalen, vervaarlijke slangen en een tijger. Een ander kiest voor het kleuren van de verwerking uit Kind op Zondag.
De engelen laat ik maar wit, zegt ze. Dat hoort zo.
Leuk
De kinderen vinden deze manier van vertellen wel leuk. Minder saai dan anders. De uitdager lijkt wel erg op een indiaan. En die ene engel komt een paar kinderen heel erg bekend voor. Zij hebben er ook zo een van de dominee gekregen, net als ik.
Aandacht
Wij merken dat de aandacht bij het verhaal blijft. Het napraten past heel goed bij wat de kinderen gezien hebben. Ik heb nog nooit zo to the point nagepraat over een bijbelverhaal met de kinderen. Ze geven elkaar en ons een schitterende bijdrage.
Één van de kinderen associeert de eenzaamheid van de woestijn met “ik zal altijd bij je zijn”. En we hebben het over engelen. Of ze bestaan, hoe je ze herkent. We worden ook verblijd met een lied: sorry zeggen.
De kinderen hebben de scènes heel goed onthouden, lijkt het wel.
Er is geen kernboodschap waar we ons deze kindernevendienst op richten. Dat is wel wennen. We hebben “alleen” het verhaal verteld.
Goed
Wij vinden deze manier van vertellen geslaagd. Maar dit verhaal leent zich er ook erg goed voor. Nu hebben we een klein beetje ervaring met een andere manier van vertellen. Dat kunnen we gebruiken wanneer we godly play met het hele kindernevendienstteam gaan bespreken. Maar het mooiste geschenk is de positieve interactie met de kinderen, Andrea.
Beste kinderen,
Er bestaat een nieuwe manier om bijbelverhalen aan jullie te vertellen. Het heeft een Engelse naam: godly play.
Klaar voor een verhaal?
Samen met nog een kindernevendienstleidster ben ik naar de Hoeksteenkerk, in Middelburg geweest. Een mevrouw deed voor hoe je een bijbelverhaal kunt vertellen.
Eerst word je welkom geheten. Je doet je schoenen uit en je krijgt de vraag: ben je klaar voor een verhaal? Dan mag je op de grond in een kring gaan zitten.
Enkele voorwerpen uit de liturgische kast
Rust en voorwerpen
De juf vertelt het bijbelverhaal met behulp van voorwerpen. Je zal merken dat de sfeer heel rustig is. De juf vindt dat het verhaal eigenlijk een geschenk voor jou is. Ze vertelt het op zo’n manier, dat er iets in jou gebeurt. Dat het bijbelverhaal jou bijblijft.
Verwonderingsgesprek
Na het verhaal worden vragen gesteld en kan je erover praten. Dat heet het verwonderingsgesprek. Je mag in je hoofd het antwoord bedenken en/of hardop zeggen. De juf zal niet zeggen of jouw reactie goed of fout is. Ze zegt ook niet wat het bijbelverhaal betekent. Dat mag je helemaal zelf ontdekken.
Weerklinken
En weet je, omdat je er nu zelf over nadenkt, hoopt men dat je het bijbelverhaal goed gaat kennen. Dat het verhaal in jou dóórklinkt. Hopelijk kom jij niet op een punt in jouw leven waarop je zegt: dat geloof, die bijbel, ik wil er niks meer mee te maken hebben.
Verwerking
Tenslotte mag je iets moois gaan maken. En je mag kiezen uit heel veel manieren. Kleien, met hout of stof werken en er is ook mooi papier, verf, stiften, krijtje, van alles. Je krijgt er ruim de tijd voor.
Zelf ontdekken
Weet je waarom ik nou zo moest nadenken nadat ik de mevrouw gehoord had? Het is zo verschillend van hoe wij het nu doen.
Eigenlijk bedenken anderen (de leiding) wat jíj kan leren. Maar godly play laat je zelf ontdekken wat je leert.
Anders
Ik denk niet dat wat wij nu doen helemaal verkeerd is. Soms hebben wij hele mooie gesprekken samen. Of jullie maken een prachtige verwerking. Dan merk ik wel dat het bijbelverhaal landt.
Vertrouwen
Maar de godly play manier is echt anders. Laat het verhaal zichzelf vertellen, zegt de mevrouw. Wacht maar af wat de reactie van de kinderen is. Heb vertrouwen in het verhaal en de kinderen.
Dat laatste heb ik natuurlijk al lang. Misschien moet ik het wel afleren om van te voren zo veel voor jullie uit te werken, in plaats van het jullie zelf te laten ontdekken. Wat denk je?
Investeren
Als wij ook op deze manier gaan vertellen, moet de leiding eerst op cursus. En we moeten het vertelmateriaal kopen, zelf maken of lenen.
Geleerd
We hebben trouwens best veel geleerd de laatste weken. We zijn ook naar een andere avond over kinderen in de kerk geweest. En we hebben de kinderboekenschrijver Karel Eykman in het echt gezien. Hij deed ook voor hoe je bijbelverhalen kunt vertellen. Jammergenoeg ben ik een boek kwijt dat hij geschreven heeft. Anders had ik gevraagd of hij zijn handtekening erin wilde zetten.
Verandering
We kijken uit naar de volgende kindernevendienst. Één ding hebben we al veranderd. We hebben de tafels en stoelen anders gezet. We zitten weer net als vroeger in de Ichthuskerk in een echte kring.
Graag tot de volgende keer. Dan kunnen we ook laten zien wat een dominee doet als ze met pensioen is. Wij hebben namelijk een (e-mail-)bericht voor jullie gehad!
vriendelijke groeten, Andrea.
Evi Soeters schreef een scriptie over godly play: is godly play een hype?. Ze benoemt vragen die ikzelf ook heb.
Een paar weken later is er ruimte voor een experiment waarbij we de woorden van de godly play aanpak gebruiken bij het verhaal: de verzoeking in de woestijn.
Zal ik eens een stukje schrijven over een onderwerp waar ik zelf geen ervaring mee heb? De vertelkast of kamishibai. Deze kan ingezet worden voor het doel waar ik warm voor loop: (kleine) kinderen vertellen uit de bijbel.
De kamishibai is ook te gebruiken voor het vertellen van bijbelverhalen
Verteltheater
Wat weet ik wel. Een kamishibai is een soort minitheatertje met klapdeurtjes die open kunnen. Dan zie je grote platen waarover verteld wordt. De verteller speelt een bescheiden rol. De platen trekken de aandacht. Je kunt, moet wel heel goed de interactie met het jonge publiek aan gaan. Het vergt oefenen om de platen goed te kunnen verwisselen. Sowieso moet je de vertelling oefenen.
Japan
De vertelmethode komt uit Japan waar een verteller het mini-theater per fiets vervoert. Het schijnt zo te zijn dat als je snoep koopt je vooraan mag zitten en als de ontknoping nadert, stopt de verteller. Volgende week vertelt hij verder.
School
Bij de bibliotheek waar ik werk, kan je als school ook een kamibashi huren. Met boeken zoals: Kikker is bang / Max Velthuijs en Mama kwijt / Chris Haughton.
Bijbelverhalen
Er zijn ook bijbelverhalen die je op deze manier kunt vertellen. Bij de schatkoffer vind je meer informatie.
Zo heeft Marieke ten Berge heeft platen gemaakt waarbij je het paasverhaal kan vertellen. En ook een verhaal zoals de ark van Noach, kan je met de kamishibai vertellen.
Voor kinderen van 2-8 jaar. Is het iets voor jou? Andrea.
Klik op de afbeelding voor een vergroting.
Kindernevendienst weblog 